Philippines tăng mạnh nhập khẩu gạo, cơ hội vàng cho Việt Nam?
Trên thị trường thương mại gạo toàn cầu, một cuộc đua gay gắt đang diễn ra giữa hai cường quốc xuất khẩu gạo hàng đầu: Thái Lan và Việt Nam. Mục tiêu là chiếm lĩnh thị phần lớn hơn tại Philippines – quốc gia đang phải đối mặt với tình trạng mất mùa nghiêm trọng.
Philippines, vốn được biết đến là nhà nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, đang đứng trước một thực tế khó khăn. Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), nước này có thể phải nhập khẩu tới 4.1 triệu tấn gạo trong năm nay, tăng mạnh so với con số 3.2 triệu tấn của năm 2023. Đáng chú ý, cả hai con số này đều vượt xa mức trung bình dài hạn từ 2-2.5 triệu tấn mà Philippines thường nhập khẩu.
Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này là hiện tượng thời tiết El Nino, vốn đã gây ra những tác động tiêu cực đến sản xuất lương thực, đẩy giá lên cao và kích thích lạm phát. Đứng trước áp lực này, Chính phủ Philippines đã phải đưa ra một quyết định cắt giảm thuế nhập khẩu gạo từ 35% xuống còn 15% trong tháng 6.
Điều đó mang lại cơ hội vàng mà Thái Lan và Việt Nam – hai nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai và thứ ba thế giới – đang nỗ lực tận dụng.
Tại Hà Nội, một cuộc gặp quan trọng đã diễn ra vào ngày 18/7 giữa Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Lê Minh Hoan và người đồng cấp Philippines Francisco Tiu Laurel Jr. Họ nhất trí rằng Việt Nam nâng cao chất lượng gạo và tăng sản lượng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của Philippines.
6 tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu 3.2 triệu tấn gạo sang Philippines, tăng 11% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này củng cố vị thế của Việt Nam như một nhà cung cấp hàng đầu, thường chiếm tới 80% lượng gạo nhập khẩu hàng năm của Philippines.
|
Các quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu sang Philippines
|
Tuy nhiên, Thái Lan không hề đứng yên. Các quan chức cấp cao của Bộ Thương mại và Hiệp hội Các nhà Xuất khẩu Gạo Thái Lan đã có cuộc gặp chiến lược với Cơ quan Lương thực Quốc gia Philippines (NFA) tại Manila vào ngày 10/7. Kết quả là Philippines cam kết sẽ nhập khẩu ít nhất 130,000 tấn gạo Thái Lan trong những tháng còn lại của năm nay.
Trong 6 tháng đầu năm 2024, Thái Lan đã xuất khẩu 300,000 tấn gạo sang Philippines, tăng vọt 388% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là một bước tiến đáng kể so với con số 100,000 tấn cho cả năm 2023.
“Xuất khẩu gạo từ Thái Lan sang Manila tăng đột biến trong nửa đầu năm nay vì nguồn cung thiếu hụt buộc Philippines phải vội vã nhập khẩu, trong khi đồng Baht Thái yếu đi cho phép các nhà xuất khẩu Thái Lan chào giá cạnh tranh”, một thương nhân tại một công ty thương mại quốc tế chia sẻ với Nikkei Asia.
Giá là yếu tố quyết định
Tuy nhiên, Charoen Laothamatas, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà Xuất khẩu Gạo Thái Lan, cảnh báo: “Sẽ khó khăn hơn cho Thái Lan để cạnh tranh trong nửa cuối năm vì nguồn cung từ Pakistan sẽ dồi dào hơn trên thị trường và chúng tôi có thể không cạnh tranh được với Việt Nam vì họ có năng suất gạo cao hơn và từ đó cho phép họ chào giá cạnh tranh hơn”.
Thực tế, theo số liệu từ USDA, năng suất gạo trung bình của Thái Lan là 400-500 kg mỗi rai (1,600 m2), trong khi của Việt Nam là 700-900 kg mỗi rai. Lợi thế này đã được thể hiện rõ qua giá chào: Gạo trắng loại 25% tấm của Việt Nam được chào giá 520 USD/tấn trong tuần trước, thấp hơn khoảng 30 USD/tấn so với loại tương đương của Thái Lan.
“Trên thị trường Philippines, giá là yếu tố quyết định”, ông Charoen nhấn mạnh. “Nếu bạn có thể chào giá thấp và cạnh tranh, bạn sẽ thắng”.
Tuy nhiên, bức tranh thị trường gạo toàn cầu còn có thêm một yếu tố quan trọng khác: Ấn Độ. Sản lượng gạo của quốc gia Nam Á này dự kiến sẽ dồi dào trong năm nay, có thể d ẫn đến việc dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng. Nếu điều này xảy ra, một lượng lớn gạo có thể tràn vào thị trường toàn cầu, tiềm ẩn nguy cơ châm ngòi cho một cuộc chiến giá khốc liệt trong những tháng còn lại của năm.